Is grondroerder sneller aansprakelijk voor ontstane graafschade?

In een eerder blog is een belangrijk arrest van de Hoge Raad besproken dat op 25 mei 2018 is gewezen. De verwachting was dat de grondroerder na dit arrest sneller aansprakelijk zou zijn voor schade tijdens grondwerkzaamheden. Is dat ook het geval?

Feiten

In deze blog wordt een recent arrest over graafschade besproken waarin de maatstaf uit het arrest van de Hoge Raad is toegepast. De feiten in deze zaak zijn als volgt.

Werkzaamheden oeverreconstructie

Er dienen door een aannemer (in casu grondroerder) werkzaamheden uitgevoerd te worden voor een oeverreconstructie van het Rijn-Schiekanaal. In het kader daarvan is door de opdrachtgever aan de aannemer verzocht om ter plaatse mogelijk aanwezige kabels en leidingen te lokaliseren. De aannemer doet een graafmelding en Stedin heeft vervolgens op grond van artikel 10 WION informatie verstrekt over de ligging van een laagspanningskabel van Stedin in het gebied.

Ligging kabels onvoldoende aantoonbaar

De Provincie Zuid-Holland heeft aan Stedin geschreven dat de ligging van de kabels in onvoldoende mate aantoonbaar was waardoor het noodzakelijk was dat de kabels van Stedin zouden worden verlegd. De Provincie heeft daarom de aan Stedin verleende ontheffingen voor de bestaande tracés ingetrokken en heeft Stedin verzocht haar kabels vóór 1 juli 2012 uit de conflicterende gebieden te verwijderen. Stedin heeft de kabels niet verwijderd. De Provincie heeft afgezien van handhaving van de beschikking.

Vervolgens heeft de aannemer geprobeerd om de kabels te lokaliseren. Dat is niet gelukt.

Daarna heeft de beheerder van de kabels voor de openbare verlichting gemeten waar deze kabels lagen. Daarbij werd ervan uitgegaan dat de kabels van Stedin in dezelfde mantelbuis lagen als de kabels voor de openbare verlichting. Op basis van de informatie over de locatie van de mantelbuis is de aannemer dan ook aangevangen met haar werkzaamheden.

Kabels worden beschadigd

In dit soort kwesties waarin graafschade ontstaat ligt de daadwerkelijke ligging van de leiding vaak op een andere plek dan is doorgegeven. In dit geval was dat ook zo. Tijdens het inbrengen van de damwanden door de aannemer worden de kabels beschadigd.

Onrechtmatig handelen Stedin?

In deze zaak heeft de aannemer bij de rechter gevorderd om voor recht te verklaren dat Stedin onrechtmatig heeft gehandeld door onjuiste informatie te verstrekken met betrekking tot de ligging van haar kabels.

Vordering schadevergoeding van € 160.519,88

Stedin heeft op haar beurt veroordeling van de aannemer gevorderd tot betaling van € 160.519,88 als gevolg van beschadiging van de kabels.

Zorgplicht

Het Gerechtshof Den Haag overweegt dat er bij werkzaamheden in de grond aanzienlijke schade kan ontstaan aan de in de grond gelegen kabels en leidingen. De zorgplicht om deze schade te voorkomen rust zowel op de grondroerder als op de netbeheerder. Het Hof overweegt dat op de netbeheerder de verplichting rust om gegevens over de horizontale ligging te baseren op metingen met de nauwkeurigheid van tenminste één meter maar dat de grondroerder er niet zonder meer op mag vertrouwen dat de hem verstrekte tekening aan deze eisen voldoet. De werkelijke ligging van het net kan door tal van oorzaken van de tekening afwijken.

Vertrouwen op tekening?

Het antwoord op de vraag in hoeverre de grondroerder op de tekening mag vertrouwen hangt af van de omstandigheden van het geval, in het licht hetgeen de Richtlijnen zorgvuldig grondroeren van initiatief tot –gebruiksfase (CROW Richtlijnen), over de onderzoeksplicht van de grondroerder bepaalt.

Aansprakelijk voor graafschade?

Bij de aansprakelijkheid voor graafschade aan kabels en leidingen gaat het uiteindelijk om een afweging waarbij onder meer de bezwaarlijkheid van de door grondroerder en netbeheerder te nemen voorzorgsmaatregelen moet worden bezien, ook in de onderlinge verhouding, en waarbij deze moet worden afgezet tegen de mogelijke gevolgen van het beschadigen van kabels of leidingen. Hierbij komt groot gewicht toe aan de CROW Richtlijnen aangezien die de binnen de sector geldende opvattingen omtrent zorgvuldig handelen weergeven. Indien de rechter wil afwijken van de invulling van de zorgplicht dient hij te motiveren welke omstandigheden rechtvaardigen dat in het concrete geval van de Richtlijnen mocht worden afgeweken.

Uitspraak rechtbank

Het gerechtshof gaat beoordelen of de uitspraak van de rechtbank in stand kan blijven. De rechtbank heeft de vordering van de aannemer afgewezen omdat zij van oordeel is dat Stedin heeft voldaan aan de uit artikel 10 WION voortvloeiende verplichting. Daarbij oordeelt de rechtbank dat het feit dat de informatie die is doorgegeven niet strookt met de werkelijke ligging nog geen onrechtmatige daad oplevert omdat de aannemer als grondroerder een resultaatsverbintenis heeft om de kabels positief te lokaliseren hetgeen zij niet heeft gedaan. Daarbij kan het feit dat de beheerder van de kabel ten behoeve van de openbare verlichting mogelijk onjuiste informatie heeft verstrekt niet aan Stedin worden toegerekend.

De rechtbank wijst de vordering van Stedin ook af. Volgens de rechtbank heeft de aannemer weliswaar schade toegebracht, maar kan haar dat niet worden toegerekend omdat zij een graafmelding heeft gedaan en contact heeft gezocht met Stedin. Daarbij was de door Stedin opgegeven informatie niet eenduidig en is uiteindelijk afgegaan op de verstrekte informatie die door de beheerder van de kabels ten behoeven van de openbare verlichting was verstrekt. Daarbij nam de rechtbank in aanmerking dat Steding een derde partij had ingeschakeld die rond het moment dat de graafschade is ontstaan voortdurend in de nabijheid was van de werklocatie.

Hoger beroep

Zowel de aannemer als Stedin stellen hoger beroep in, omdat ze het niet eens zijn met de uitspraak van de rechtbank.

Zorgplicht aannemer/grondroerder

Het Gerechtshof stelt vast dat de zorgplicht van de aannemer niet zover gaat dat zij gehouden was om de kabel positief te lokaliseren maar dat ze wel gehouden was de aanwezigheid van de kabel in de grond waarin zij ging werken uit te sluiten. Het Hof overweegt dat het gebruik van detectieapparatuur daarvoor niet disproportioneel is. Dergelijke apparatuur  kan namelijk worden ingehuurd. De aannemer heeft niet gesteld dat zij dergelijke apparatuur heeft ingehuurd en zij heeft ook niet onderbouwd dat dit met het oog op de kosten redelijkerwijs van haar gevergd kon worden. Het Gerechtshof gaat er vanuit dat als deze zorgvuldigheid door het gebruik van detectieapparatuur wel in acht zou zijn genomen de schade niet zou zijn ontstaan. Voorts wordt overwogen dat de informatie over de locatie van de mantelbuis niet aan Stedin kan worden toegerekend omdat de bedrijven die de locaties hebben doorgegeven niet door haar zijn ingeschakeld. De omstandigheden dat sprake was van een concernverband tussen Stedin en een van deze bedrijven maakt dat niet anders. Stedin heeft namelijk met de opdracht van deze werkzaamheden van dit bedrijf geen bemoeienis gehad. De uitspraak van de rechtbank wordt op dit punt dan ook bekrachtigd. Stedin heeft niet onrechtmatig gehandeld.

Aannemer aansprakelijk voor schade Stedin

De volgende vraag is of de aannemer aansprakelijk is voor de schade die Stedin heeft geleden ten bedrage van € 160.519,88. Het Gerechtshof is van oordeel dat dit niet het geval is. De aannemer is namelijk niet afgegaan op de door de dienst verstrekte tekeningen omdat die onvoldoende duidelijk waren. Daarbij is Syntax ingeschakeld om de ligging van de kabels van Stedin te achterhalen en bovendien is overleg gevoerd door alle bij de oeverreconstructie betrokken partijen met als doel kabelschade te voorkomen. In dat overleg werd nog steeds geen duidelijkheid verkregen en Stedin heeft tijdens dat overleg aangekondigd om een planning te maken om de gegevens te inventariseren en heeft toegezegd de gegevens te verstrekken mocht zij daar eerder over beschikken. Dat leverde geen resultaat op en de aannemer heeft van haar kant invulling gegeven aan de zorgplicht door pas met de werkzaamheden te beginnen nadat Inspectation, een deskundige, de ligging van de kabels (ook indirect) had bepaald door de ligging van de OV kabel te bepalen die in dezelfde mantelbuis zou bevinden. Gesteld noch gebleken is dat Inspectation niet volgens de CROW Richtlijnen heeft gehandeld. Daarbij heeft de aannemer voldaan aan hetgeen van haar als grondroerder mocht worden verwacht en hoeft zij de schade van Stedin niet te vergoeden.

Schade

In deze kwestie hebben zowel de aannemer als Stedin schade geleden. De aannemer heeft een voorschot gevorderd van € 68.286,28 in eerste aanleg en Stedin heeft € 160.519,88 aan schade gevorderd. Zowel de rechtbank als het Gerechtshof komen tot het oordeel dat zowel de aannemer als Stedin zorgvuldig hebben gehandeld. Dit heeft tot gevolg dat de schade die over en weer is geleden voor eigen rekening dient te blijven.

In veel andere kwesties komt de schade vaak deels veel rekening van de aannemer/grondroerder omdat de Richtlijn zorgvuldig grondroeren van initiatief tot –gebruiksfase (CROW richtlijnen) niet is gevolgd. Hierdoor ontstaat over het algemeen sneller schadeplichtigheid van de grondroerender dan voor het arrest van de Hoge Raad van 25 mei 2018.

Opmerkelijk

Opmerkelijk in deze kwestie is dat aan de aannemer in conventie wordt tegengeworpen dat zij zich niet aan de CROW-richtlijnen heeft gehouden waardoor haar vordering jegens Stedin wordt afgewezen. Omgekeerd wordt dit de aannemer niet tegengeworpen in de kwestie waarin Stedin haar schade vordert. Als het arrest van de Hoge Raad zou worden toegepast dan betekent het feit dat niet volgens de CROW-richtlijnen is gehandeld dat sprake is van onzorgvuldig handelen waardoor schadeplichtigheid van de grondroerder ontstaat. Weliswaar kan er dan ook sprake zijn van eigen schuld van de leidingbeheerder waardoor de schade vervolgens alsnog (deels) voor rekening blijft van de grondroerder maar dit juridische pad is door het gerechtshof niet gevolgd.

Voor de inhoud van de CROW richtlijnen verwijs ik naar de website van Crow waar de richtlijn verkrijgbaar is.
Bij eventuele vragen en/of opmerkingen over graafschade kunt u contact opnemen met één van onze specialisten.