Mogen afname-overeenkomsten in de bloembollenindustrie worden opgezegd als gevolg van het coronavirus?

Eerste opzeggingen een feit

Bij ons kantoor druppelen de eerste opzeggingzsaken binnen. De afnemers van de bloembollentelers zeggen de afname-overeenkomsten op omdat hun afnemers niet meer willen en/of kunnen afnemen. De bloembollen worden vernietigd, de bloembollenteler heeft geen inkomsten meer en zijn personeel kan (mogelijk) niet meer worden betaald. Kunnen de afname-overeenkomsten zomaar opgezegd worden?

Wanprestatie

In Nederland geldt het uitgangspunt dat overeenkomsten moeten worden nagekomen. Pacta sunt servanda heet dat. Zonder schriftelijke overeenkomst die anders bepaalt, geldt echter dat overeenkomsten kunnen worden ontbonden indien de wederpartij tekort schiet in zijn verplichtingen en waar nodig zonder succes in gebreke is gesteld. Dus wanpresteert. In het geval van de bloembollentelers geldt dat zij niets fout hebben gedaan. Ze staan volgens onze informatie klaar om te leveren met goede bollen. Hun overeenkomsten kunnen dan ook niet wegens wanprestatie worden ontbonden.

Opzeggen?

Normaal gesproken kunnen duurovereenkomsten worden opgezegd met inachtneming van een redelijke opzegtermijn. Een gegronde reden hoeft er in de regel niet te zijn. Duurovereenkomsten zijn overeenkomsten waar partijen niet een bepaalde termijn zijn overeengekomen waarvoor hun overeenkomst geldt. De meeste afname-overeenkomsten van bloembollentelers zijn van bepaalde duur. Er geldt dus een termijn.

Overeenkomsten van bepaalde duur kunnen slechts worden opgezegd indien er sprake is van een uitzonderlijk geval. De afnemers van de bloembollentelers beroepen zich op het feit dat ook zij zijn opgezegd. Dat is uiteraard verschrikkelijk maar waarschijnlijk niet voldoende om te spreken van een uitzonderlijk geval (zonder nota bene inachtneming van een redelijke opzegtermijn) met name niet als deze afnemers niet alles in het werk hebben gesteld om hun afnemers te dwingen alsnog af te nemen.

Deze overeenkomsten van bepaalde duur kunnen ook worden ontbonden in het geval van wanprestatie. Maar zoals hierboven al bleek. Er is geen wanprestatie. Even nog een technische noot: er bestaat een verschil tussen ontbinden en opzeggen.

Bepaalt uw overeenkomst anders?

De overeenkomsten die wij hebben gezien bevatten geen bepaling op basis waarvan de afname-overeenkomsten zouden kunnen worden opgezegd of ontbonden. De overeenkomsten bevatten de reguliere opzeggingsgronden (wanprestatie en faillissement) maar niet bijzondere andere opzeggingsgronden. Denk aan de opzeggingsgrond dat de afnemer de overeenkomst kan opzeggen als zijn afnemer de overeenkomst met hem opzegt of andere met name genoemde bijzondere omstandigheden.

Onvoorziene omstandigheden

In een eerdere bijdrage heb ik al het leerstuk van de onvoorziene omstandigheden beschreven. De rechter – dus niet een partij – kan de overeenkomst geheel of gedeeltelijk ontbinden of de gevolgen wijzigen indien er sprake is van onvoorziene omstandigheden en de andere partij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. De Hoge Raad heeft gezegd dat er slechts in uiterst bijzondere omstandigheden van dit recht gebruik kan worden gemaakt. Is er in deze casus thans sprake van onvoorziene omstandigheden? Dat is zeker te beargumenteren maar is het (nu al) onredelijk van bloembollentelers hun afnemers aan de afnameverplichting te houden? Ik zou zeggen dat in de meeste gevallen dit punt nog niet is bereikt met name indien de afnemer niet alles heeft gedaan om zijn afnemers tot afname te dwingen. Er zijn afnemers die thans keuzes maken omdat er wellicht meer winst te behalen is met andere vormen van business. Dat lijkt mij voorshands niet een rechtvaardigingsgrond.

Ga niet vernietigen!

Wij vernemen dat bloembollentelers bollen gaan vernietigen. Doe dat niet. Zeg tegen uw afnemer dat u klaar staat te leveren en dat de bollen direct in ontvangst moeten worden genomen. Als u nu overgaat tot vernietiging dan dreigt het argument dat u in de opzegging hebt berust. U vist dan mogelijk achter het net. Klaag ook waar mogelijk en berust niet in de situatie. Doe dit schriftelijk en zorg dan u alles goed documenteert.

Indien u bent getroffen door een opzegging neemt u dan contact met ons op. Onze gespecialiseerde advocaten kunnen u helpen. Neemt u in dit geval met name contact op met Ilse van der Poel en/of Annette Mak.