Kunnen boeren een bank aansprakelijk stellen voor het verstrekken van te hoge leningen?

Vorige week kwam in het nieuws dat 12 boze boeren de Rabobank voor de rechter slepen voor het verstrekken van te hoge leningen. Deze leningen werden verstrekt vóór de introductie van het stelsel van fosfaatrechten. Volgens de boeren had de bank hen hiervoor moeten waarschuwen.

Wat is er aan de hand?

De melkveehouders in kwestie lieten in 2013, 2014 en 2015 dure nieuwe stallen bouwen. Hiervoor sloten zij hoge hypotheken af bij de Rabobank. Zij deden dit omdat in 2015 het melkquotum zou worden afgeschaft, waardoor zij meer koeien mochten gaan houden. Althans, dat dachten zij. Op 2 juli 2015 kondigde het kabinet namelijk aan dat binnen de melkveehouderij een stelsel van fosfaatrechten zou worden ingevoerd. En in dit stelsel zou elk melkveebedrijf een beperkt aantal fosfaatrechten krijgen. Het aantal fosfaatrechten zou daarbij gelijk staan aan een maximaal per kalenderjaar te produceren hoeveelheid fosfaat (afkomstig uit mest).

In dit nieuwe stelsel werd het aantal fosfaatrechten voor iedere melkveehouder gebaseerd op het aantal koeien van de betreffende melkveehouder op de peildatum: 2 juli 2015. Daarbij werd geen rekening gehouden met stallen die al wel in aanbouw maar nog niet gevuld waren. Daardoor mogen melkveehouders wiens stal op 2 juli 2015 nog niet af was nu minder koeien houden dan zij hadden begroot toen zij de financieringsaanvraag deden.

Het gevolg? Grote, dure, moderne stallen die deels leegstaan, omdat melkveehouders hun veestapel niet mogen uitbreiden. Daardoor komen deze boeren in de knel met het afbetalen van de hypotheek. Melkveehouders die toch extra koeien willen, kopen daarvoor fosfaatrechten bij of leasen extra fosfaatrechten. Maar dit zorgt weer voor een extra kostenpost, van soms tonnen per jaar. Naar schatting kampen ongeveer 800 boeren hierdoor met grote financiële problemen.

Volgens 12 van deze boeren, die hun nieuwe stallen financierden bij de Rabobank, wist de top van de Rabobank al langer dat dit stelsel van fosfaatrechten eraan zat te komen. Zij vinden dat de bank hen daarvoor ten tijde van de financieringsaanvraag expliciet had moeten waarschuwen. En dat de bank die torenhoge hypotheken dan ook niet had mogen verstrekken. Deze boeren vinden dat de bank in strijd heeft gehandeld met haar zorgplicht.

Zorgplicht banken

Hoe zit het ook alweer met de zorgplicht van banken? In een eerder artikel vertelden wij u daar alles over. In het kort komt het erop neer dat banken zorgvuldig moeten handelen, hun klanten alleen passende financiële producten mogen verkopen en rekening moeten houden met de belangen van hun klanten. Daarbij hebben banken onder meer een:

• Informatieplicht: zij moeten de klant informeren over de specifieke risico’s die aan een dienst of product verbonden zijn, zodat de klant een weloverwogen keuze kan maken.
• Onderzoeks- en adviesplicht: zij moeten onderzoeken of de klant bepaalde risico’s wel wil en kan dragen. Schat de bank in van niet? Dan moeten zij de klant de transactie ontraden.

Reactie van de bank

Voor zover we nu weten wijst de Rabobank de aansprakelijkheid af. Uit een reactie van de bank blijkt dat zij van mening is dat zij de zorgplicht niet heeft geschonden, omdat het hier om bedrijven gaat en niet om particulieren. Volgens de bank ‘worden ondernemers en professionele partijen zelf geacht over hun belangen te kunnen waken’. Met andere woorden: van een professionele boer mag je verwachten dat hij zelf in de gaten houdt wat er op termijn binnen de sector staat te gebeuren en wat daarvan de gevolgen voor zijn bedrijfsvoering zullen zijn. De problemen die de boeren nu ervaren vallen volgens de Rabobank dan ook onder hun eigen ondernemersriscio.

Omdat deze zaak uniek is in Nederland, weten we nog niet wat de civiele rechter ervan zal vinden. Vindt de rechter dat je van professionele boeren mag verwachten dat zij zelf onderzoek doen naar ontwikkelingen binnen de sector en vervolgens zelf een risico-inschatting maken? En zij de invoering van de fosfaatrechten dus hadden moeten zien aankomen? In de zaken die boeren tegen de overheid hebben aangespannen over het aantal fosfaatrechten, vond de rechter van wel. De tijd zal het leren wie uiteindelijk gelijk gaat krijgen.

Vragen?

Uiteraard zullen wij deze rechtszaak met veel aandacht volgen en u op de hoogte houden van de uitkomst. Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen over uw eigen situatie? Bij Schenkeveld hebben we specialisten agrarisch recht én specialist aansprakelijkheidsrecht in huis. Als dat nodig is werken zij nauw samen om uw vragen te beantwoorden. Neem dus gerust vrijblijvend contact met ons op. Dat kan door te bellen met 072 514 46 66. U kunt ook het contactformulier invullen, dan ontvangt u binnen 24 uur antwoord.