Kind en echtscheiding: voorkom ouderverstoting

Ouderverstoting wordt ook wel PAS (Parental Alienation Syndrome), oudervervreemding of het geprogrammeerde kind genoemd. Bij ouderverstoting wil een kind -zo lijkt het- geheel uit eigen wil geen enkel contact meer met één van de ouders. Ouderverstoting kan grote gevolgen hebben voor de psychische ontwikkeling van het kind.

Hoe ontstaat ouderverstoting?

Ouderverstoting komt vaak voor bij een vechtscheiding. Er kan sprake zijn van bewust handelen van de ouder waar het kind woont, om het kind zodanig te beïnvloeden dat de band met de andere ouder verbroken wordt. Het kan echter ook onbewust gebeuren. Het kind wordt dan zo beïnvloed dat het zelf gaat geloven dat de andere ouder slecht is. De mogelijke gevolgen van dit syndroom zijn psychologische klachten van het kind, ook op latere leeftijd, zoals angst, depressie, agressie. Ook kan het kind een verminderd gevoel van eigenwaarde of een gebrekkige sociale ontwikkeling (gaan) vertonen.

Ouderverstoting: uitleg rechtbank

In een recente beschikking van de rechtbank Rotterdam (van 13 januari 2020) wordt door de rechtbank omschreven wat ouderverstoting inhoudt.

De rechtbank overweegt dat indien een kind elke vorm van contact met een ouder afwijst, omdat er daadwerkelijk iets ingrijpends tussen het kind en die ouder is voorgevallen, de weerstand die het kind ervaart vanuit het kind zelf komt.

Een andere mogelijkheid is dat een kind duidelijk één kant kiest van de ouder bij wie het kind opgroeit, om zodoende de leefsituatie waarin het kind zich bevindt te beschermen. In feite dus vanwege zelfbescherming denkt de minderjarige over beide ouders dan alleen maar in zwart-wittermen, goed en slecht.

De rechtbank overweegt verder dat een kind, door het op die manier omgaan met de gevolgen van de breuk van de ouders, nog op latere leeftijd ernstige schade kan ondervinden. Daarbij zou een kind een reëel risico lopen dat het in de toekomst niet of met veel moeite in staat zal zijn om waardevolle relaties, zoals die met een levenspartner, aan te gaan of in stand te houden.

Beslissing rechtbank

De rechtbank Rotterdam heeft in deze zaak beslist dat het kind eerst gesprekken gaat voeren bij het Wijkteam met de andere ouder (en zonder de ouder waar het kind woont). Het kind krijgt zo de gelegenheid om in die gesprekken te vertellen wat hem dwars zit en waarom hij zo boos is op de andere ouder. Die andere ouder moet dan ook de gelegenheid krijgen daarop te reageren. Deze gesprekken kunnen ervoor zorgen dat het contact tussen het kind en de andere ouder wordt hersteld. En er kan in overleg een nieuwe zorgregeling opgesteld worden.

Loyaliteitsconflict

Gelukkig komen hele ernstige vormen van ouderverstoting nauwelijks voor. In veel gevallen is er bij een echtscheiding sprake van een loyaliteitsconflict bij kinderen. Dit kan ook grotere vormen aannemen, maar het wil niet zeggen dat er ook sprake is van ouderverstoting.

Onderneem zo snel mogelijk actie

Mocht u het idee hebben dat er in uw geval sprake is van ouderverstoting, dan is mijn advies om zo snel mogelijk actie te ondernemen en niet af te wachten tot uw kind wellicht zelf weer contact wil. De leeftijd van het kind speelt daarbij natuurlijk wel een rol, maar ook oudere kinderen –en juist in de pubertijd- kunnen heel zwart/wit denken en vaak niet zelf de gevolgen overzien van hun keuze. Mediation is altijd goed, maar de andere ouder moet daar wel open voor staan. Zo nodig zou een procedure moeten worden gestart, tot nakoming van de zorgregeling (als die al bijvoorbeeld in een ouderschapsplan vast ligt) of vaststelling van een zorgregeling. Zo nodig zal de Raad voor de Kinderbescherming dan door de rechtbank kunnen worden ingeschakeld om een onderzoek te doen en advies uit te brengen. Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met mij, mr. A.I. Lunshof, familierecht­advocaat en geregistreerd mediator.