Wie is aansprakelijk bij uitwijken?

Bij een verkeersongeval denken veel mensen in eerste instantie aan een botsing. Maar het is ook denkbaar dat er een ongeval plaatsvindt zonder een botsing, maar doordat één van de verkeersdeelnemers moet uitwijken. Bijvoorbeeld als gevolg van een schrikreactie. Kan de ander dan aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van het ongeval?

Uitwijken in het algemeen

Als een verkeersdeelnemer moet uitwijken omdat een andere verkeersdeelnemer een onverwachte beweging maakt, bijvoorbeeld omdat hij plotseling een autodeur opendoet, dan is de bestuurder van het desbetreffende voertuig alsnog aansprakelijk. In artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994 is namelijk een verbod opgenomen om u zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt of waardoor het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd. Gedraagt een ander zich zodanig dat u genoodzaakt bent om te moeten uitwijken, dan valt dit dus onder artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994. De grondslag voor de aansprakelijkheid ligt dan in artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW), een onrechtmatige daad.

Uitwijken door een fietser of voetganger

Loopt een fietser of een voetganger letsel en daarmee schade op omdat hij moest uitwijken voor een auto? Dan moet worden gekeken naar artikel 185 van de Wegenverkeerswet 1994. Fietsers en voetgangers worden namelijk aangemerkt als ‘zwakkere verkeersdeelnemers’.

Artikel 185 van de Wegenverkeerswet 1994 bepaalt dat de bestuurder van een motorvoertuig aansprakelijk is voor de schade die wordt veroorzaakt door een verkeersongeval met een zwakkere verkeersdeelnemer. Hiervoor is niet vereist dat er ook fysiek contact was tussen de fietser of voetganger en het motorvoertuig. Dit heeft de Hoge Raad in 1939 al uitgemaakt.

In principe staat de aansprakelijkheid van de bestuurder van het motorvoertuig dus vast. In artikel 185 Wegenverkeerswet 1994 is echter wel een uitzondering opgenomen. Als er sprake is van overmacht is de bestuurder van het motorvoertuig niet aansprakelijk. Maar hier is niet erg snel sprake van. De bestuurder moet in dat geval namelijk geen enkel verwijt kunnen worden gemaakt. De fouten van de andere weggebruiker moeten dan zo onwaarschijnlijk zijn dat de bestuurder hier bij het bepalen van zijn rijgedrag in redelijkheid geen rekening mee hoefde te houden.

Enkele factoren die hierbij van belang zijn:

• de snelheid waarmee werd gereden
• de mate van anticipatie op mogelijke verkeersfouten van anderen
• het zicht
• verlichting
• de reactie op de verkeersfout van de ander
• het raakpunt

Een voorbeeld uit de praktijk: overmacht van de bestuurder?

In een uitspraak van het gerechtshof uit 2020 lag de vraag voor of er sprake was van overmacht aan de kant van de bestuurder nadat er een ongeval had plaatsgevonden omdat de fietser – het slachtoffer – was uitgeweken. Het hof oordeelde dat er hier van overmacht geen sprake was omdat:

• De bestuurder niet uiterst rechts reed, terwijl hij geen zicht had op het tegemoetkomende verkeer.
• De bestuurder, gelet op het gebrekkige zicht op de weg, bij het bepalen van zijn snelheid en zijn positie op de weg rekening had moeten houden met mogelijk onverwachte gedragingen van de overige verkeersgebruikers (zoals die van de fietser).
• De automobilist onvoldoende rechts hield toen hij uit de bocht kwam en zag dat de fietser met hoge snelheid fietste en onvoldoende rechts hield.

In dit geval kon de bestuurder dus wel een verwijt worden gemaakt en ging zijn beroep op overmacht niet op.

Samenvattend staat de aansprakelijkheid van de bestuurder van een motorvoertuig in beginsel vast als er een verkeersongeval heeft plaatsgevonden met een voetganger of fietser. De bestuurder van het motorvoertuig kan alleen aan aansprakelijkheid ontkomen door een beroep te doen op overmacht. De bestuurder draagt hiervoor de bewijslast.

En hoe zit het met eigen schuld?

Nadat vaststaat dat de bestuurder aansprakelijk is, is het niet automatisch zo dat hij dan ook alle schade moet vergoeden. Er kan namelijk ook sprake zijn van een fout en dus eigen schuld aan de kant van de fietser of voetganger (artikel 6:101 BW).

Een beroep op eigen schuld moet worden gedaan door de partij die van mening is dat hiervan sprake is, dus de bestuurder van het motorvoertuig. Mocht komen vast te staan dat er sprake is van eigen schuld aan de kant van de fietser of voetganger, dan kan het percentage eigen schuld op grond van vaste rechtspraak niet hoger zijn dan 50%, behalve als er sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid aan de kant van de fietser of voetganger. Voor dit laatste is in beginsel wel vereist dat de fietser of voetganger zich bewust was van het gevaar.

En de billijkheidscorrectie?

Stel, de aansprakelijkheid op grond van artikel 185 Wegenverkeerswet 1994 staat vast en er is sprake van een percentage eigen schuld aan de kant van de voetganger of fietser van 50%. Kan dit percentage dan nog naar beneden worden bijgesteld? Ja, dit kan op grond van de billijkheidscorrectie uit artikel 6:101 BW. Op grond van dit artikel kan het percentage eigen schuld worden gecorrigeerd in verband met bijvoorbeeld de aard en de ernst van het letsel of de aard van de gemaakte fouten. Ook kan meespelen in hoeverre de schade wordt gedekt door een afgesloten verzekering.

Laat u kosteloos helpen door een letselschade advocaat

Het beoordelen van aansprakelijkheid na een verkeersongeval is niet altijd even makkelijk. Het is om deze reden van belang om goed in beeld te krijgen wat de exacte toedracht was van het verkeersongeval. Hiermee kan een letselschade advocaat u helpen. Ook kan een letselschade advocaat de aansprakelijkheid verzorgen en een eventuele discussie voeren over een eventueel percentage eigen schuld en de billijkheidscorrectie.

Bent u het slachtoffer van een verkeersongeval? Dan zijn de kosten van een letselschade advocaat meestal volledig te verhalen op de aansprakelijke partij. De bijstand is voor u dan volledig kosteloos. Neem gerust vrijblijvend contact op met één van onze letselschadespecialisten voor meer informatie en advies.