Sluiting 13b Opiumwet criminal charge?

Het sluiten van een woning door de burgemeester op basis van artikel 13b Opiumwet komt regelmatig voor. De burgemeester legt een last onder bestuursdwang op, waarna de woning wordt gesloten voor een bepaalde periode. Ter invulling van deze bevoegdheid heeft de burgemeester zogenoemd Damocles-beleid vastgesteld.

Afwijken beleid en criminal charge

In de procedures die tegen sluiting worden gevoerd, wordt vaak aangevoerd dat toepassing van dit Damocles-beleid onevenredig is. Ook wordt gesteld dat toepassing van bevoegdheid van artikel 13b Opiumwet een criminal charge is.

Op 29 november 2017 heeft de Afdeling in hoger beroep geoordeeld dat de last onder bestuursdwang tot sluiting van de woning op deze twee onderdelen onvoldoende is gemotiveerd door de burgemeester van Maastricht. Het besluit wordt vernietigd. Waar gaat deze zaak over?

Hennep bij aanhouding en in woning

Een mevrouw wordt op 11 juli 2014 aangehouden en zij heeft 11 zakjes hennep bij zich. Na het binnentreden van haar woning blijkt dat daar 4 zakjes hennep liggen, in totaal 7,8 gram bruto. Verder ligt in de woning contant geld (€ 370,-) en lege plastic gripzakjes. Mevrouw verklaart dat zij handelt in softdrugs en dat de aangetroffen hennep in de woning is bestemd voor de verkoop en/of eigen gebruik.

Last tot sluiting 3 maanden

De burgemeester van Maastricht besluit op grond van het Damocles-beleid op 23 juli 2014 onder aanzegging van bestuursdwang de woning van mevrouw voor drie maanden te sluiten. De rechtbank Limburg laat het besluit in beroep bij uitspraak van 4 juli 2016 in stand. Mevrouw gaat daarom in hoger beroep bij de Afdeling.

Afwijken beleid

De burgemeester moet handelen in overeenstemming met het Damocles-beleid, tenzij dit voor een belanghebbende gevolgen heeft die vanwege bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met dit beleid te dienen doelen. Dit staat in artikel 4:84 Awb en wordt ook de afwijkingsbevoegdheid genoemd.

Sluitingsbevoegdheid

De aangetroffen hennep bij de aanhouding, het gewicht van de hennep in de woning en de verklaring van mevrouw maken dat de burgemeester volgens de Afdeling bevoegd is om sluiting van de woning te bevelen op basis van artikel 13 Opiumwet (bedoeld zal zijn 13b Opiumwet).

Inzet bevoegdheid

Het Damocles-beleid van Maastricht is eerder beoordeeld door de Afdeling en is niet onredelijk geacht. De burgemeester moet wel alle omstandigheden van het geval bij zijn beoordeling betrekking en moet ook beoordelen of sprake is van bijzondere omstandigheden, op grond waarvan afwijking van het besluit gerechtvaardigd is.

Verkoop vanuit de huurwoning

De woning van mevrouw is een huurwoning. Bij de politie heeft zij verklaard dat de hennep op straat is gekocht en na het verpakken na een telefonische bestelling aan huis bij de klant wordt bezorgd. Ook is zij veroordeeld tot 40 uur werkstraf en heeft zij ook de negatieve gevolgen van het handelen in strijd met de Opiumwet ervaren. Mevrouw zou daarnaast niet genoeg geld hebben verdiend met deze handel. De verhuurder heeft de huurovereenkomst vanwege de sluiting ontbonden.

Doel 13b Opiumwet

Het doel van de bevoegdheid tot sluiting van de woning in artikel 13b Opiumwet is dat de overtreding van de wet wordt beëindigd en wordt voorkomen, en dat de onrust in de omgeving wordt hersteld.

Beoordeling omstandigheden

In het besluit heeft de burgemeester deze omstandigheden niet beoordeeld en niet gemotiveerd of in dit geval moet worden afgeweken van het Damocles-beleid. De Afdeling constateert dat dit een gebrek is in het bestreden besluit.

Punitief karakter

Omdat uit niets blijkt dat de levering en doorverkoop van de hennep plaatsvindt vanuit de huurowning, is in dit geval onvoldoende gemotiveerd dat sluiting van de woning van mevrouw noodzakelijk was. Mevrouw voert aan dat in dit geval sluiting verstrekkender is dan het beëindigen en voorkomen van de overtreding van de Opiumwet, en dat de sluiting dus een punitief karakter heeft. Dit wordt in veel 13b-zaken aangevoerd.

Criteria criminal charge

De Afdeling loopt de eisen na uit de rechtspraak van het EHRM, het arrest Engel e.a./ Nederland uit 1976, om te bepalen of de sluiting in dit geval een criminal charge is. Drie criteria zijn daarbij van belang:

1. Is de bepaling naar nationaal recht gekwalificeerd als een punitieve sanctie?
2. De aard van de overtreding;
3. De zwaarte van de maatregel.

De laatste twee criteria zijn niet cumulatief, in samenhang bezien kunnen deze criteria ertoe leiden dat een maatregel moet worden gekwalificeerd als een criminal charge.

Onttrekking pand

De bevoegdheid van artikel 13b Opiumwet, de last onder bestuursdwang, is gekwalificeerd als een herstelsanctie, de last onder bestuursdwang. De sluiting van de woning kan een herstelsanctie zijn als die noodzakelijk is om de overtreding te beëindigen en herhaling ervan te voorkomen. Sluiting beoogd het pand uit het drugscircuit te onttrekken, de bekendheid van het pand als drugspand weg te nemen en ook om de loop naar het pand eruit te halen.

Aard van de maatregel

Juist omdat in dit geval de handel niet plaatsvindt vanuit de woning, is onvoldoende gemotiveerd dat sluiting noodzakelijk is. De Afdeling vindt dat onvoldoende is aangevoerd om te oordelen dat op basis van de zwaarte van de maatregel sprake is van een criminal charge. De burgemeester heeft zich onvoldoende uitgelaten over het tweede criteria, de aard van de maatregel, en kan niet zonder nadere motivering stellen dat in dit geval geen sprake is van een criminal charge.

Vervolg

Hoewel de Afdeling en rechtbanken diverse uitspraken hebben gedaan over het beleid over en de bevoegdheid van artikel 13b Opiumwet, wordt terecht per individueel geval een beoordeling verlangt waarin alle omstandigheden worden betrokken. Sluiting van de woning is erg ingrijpend en rechtvaardigt volledige toetsing door de rechter. Deze uitspraak laat zien dat onder omstandigheden de sluitingsbevoegdheid mogelijk een punitieve sanctie is. Zou dit uiteindelijk door de Afdeling worden vastgesteld, dan geldt voor deze mevrouw dat zij al eerder door de strafrechter is veroordeeld. Sluiting van de woning zou dan in strijd zijn met het ne bis in idem-beginsel, omdat zij strafrechtelijk is veroordeeld.

Nieuwe beslissing op bezwaar

De Afdeling heeft besloten de beslissing op bezwaar te vernietigen en heeft bepaald dat tegen de te nemen beslissing alleen beroep kan worden ingesteld bij de Afdeling. Of het de burgemeester lukt te onderbouwen dat geen sprake is van een criminal charge in dit geval, moet worden afgewacht.

Heeft u vragen heeft over artikel 13b Opiumwet? Neem dan contact met ons op.