Onder welke omstandigheden kan een contractuele boete worden gematigd?

Ingevolge onder meer het arrest Intrahof/Bart Smit kan matiging slechts aan de orde zijn indien onverkort toepassing van het boetebeding tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Terughoudendheid is derhalve geboden. Niettemin meent de kantonrechter van de Rechtbank Noord Nederland in een recente uitspraak dat matiging op zijn plaats is. Daarbij heeft de kantonrechter het volgende in aanmerking genomen.

Het geschil

Het ging om een geval waarbij sprake was van de koop van een woning. Koper en verkoper waren het eens geworden over de voorwaarden waaronder de verkoop en levering van de woning zou plaatsvinden. De koper had daarbij een financieringsvoorbehoud bedongen. De financiering kwam niet rond. De koper riep het financieringsvoorbehoud vervolgens te laat in. De verkoper sprak de koper aan tot de betaling van de contractuele boete. De kopers waren het daarmee niet eens.

De uitspraak

De rechter vond dat de koper de boete in dit geval niet verschuldigd was. De rechter heeft om te beginnen overwogen dat de kopers de koopovereenkomst zonder bijstand van een eigen makelaar als consument/particulier gesloten. Bovendien hebben partijen gebruik gemaakt van een NVM-koopakte waarin standaardboetebedingen zijn opgenomen, terwijl niet gebleken is dat partijen voorafgaand aan de ondertekening van de koopovereenkomst over de rechtsgevolgen van de boetebedingen hebben gesproken, laat staan dat zij daarover hebben onderhandeld. De rechter houdt het er daarom voor dat de kopers zich onvoldoende hebben gerealiseerd welke verplichtingen zij daarmee op zich hadden genomen. Voorts staat voor de rechter vast dat de verkopers geen schade hebben geleden als gevolg van de tekortkomingen van de kopers. Zij hebben de woning betrekkelijk snel na de ontbinding van de koopovereenkomst aan derden kunnen verkopen voor dezelfde prijs als die welke met de kopers was overeengekomen. Volgens de rechter is dus sprake van een grote discrepantie tussen de gevorderde boete en de schade. Onweersproken is verder gebleken dat betaling van de gehele boete voor de kopers zodanige ingrijpende financiële gevolgen zullen hebben dat deze niet meer in redelijke verhouding staan tot de doelen die met het boetebeding zijn nagestreefd, te weten schadefixatie en de aansporing tot nakoming. Ten slotte overweegt de kantonrechter in dit verband dat de kopers geen ernstige mate van verwijtbaarheid treft, waar zij meenden dat de fatale termijn eindigde op een bepaalde datum en zij reeds enkele dagen na het verstrijken van de rechtens geldende termijn aan de bel hebben getrokken.

Conclusie

Deze uitspraak is een mooi voorbeeld welke omstandigheden een rechter relevant kan achten als matiging van een contractuele boete aan de orde is. De rechter heeft hier – zoals gezegd – alle vrijheid in; als de rechter vindt dat “de billijkheid” zich verzet tegen een onverkorte verschuldigdheid van de contractuele boete, dan kan de rechter de boete matigen tot een niveau dat hij gepast acht. Al met al is dit een voor de rechtspraktijk zeer bruikbare uitspraak!

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neem dan contact op met één van onze specialisten.