U lijdt schade door een fout van de notaris. Wat nu?

Zowel zakelijk als privé moet u soms een notaris inschakelen om zaken te regelen. Maar net als iedereen kunnen ook notarissen fouten maken. Vaak hebben de beroepsfouten van een notaris echter nadelige gevolgen voor u. Schenkeveld Advocaten vertelt u wat u dan kunt doen.

De beroepsaansprakelijkheid van notarissen tegenover de opdrachtgever

Als u een notaris inschakelt doet u dat in de regel op basis van een overeenkomst van opdracht. U bent de opdrachtgever, de notaris is de opdrachtnemer. Op grond van artikel 7:401 van het Burgerlijk Wetboek moet een opdrachtnemer bij de uitvoering van zijn werkzaamheden ‘de zorg van een goed opdrachtnemer’ in acht nemen. Uw notaris heeft, met andere woorden, een zorgplicht.

Wat deze zorgplicht precies inhoudt is in de wet niet verder uitgewerkt. In de rechtspraak wordt er in het algemeen van uitgegaan dat een opdrachtnemer zich aan zijn zorgplicht heeft gehouden als hij de opdracht heeft vervuld zoals een redelijk handelend en redelijk bekwaam vakgenoot met dezelfde kennis en ervaring – de maatman- in dezelfde situatie zou hebben gedaan. Of dat zo is hangt in de praktijk vrijwel altijd af van de omstandigheden van het geval. Voor notarissen zijn daarbij in wet- en regelgeving en de rechtspraak weer specifieke normen ontwikkeld.

Zo is de notariële zorgplicht een omvangrijke en zwaarwegende zorgplicht. Notariële akten hebben namelijk zogenaamde dwingende bewijskracht. Dat wil zeggen dat iedereen ervan uit mag gaan dat hetgeen in een notariële akte staat juist is. Daarom moet een notaris iedere akte zorgvuldig voorbereiden. Zo moet hij zich er onder meer van verzekeren dat de akte aansluit bij de bestaande feitelijke en juridische situatie. Daarbij mag hij uitgaan van de verstrekte mondelinge en schriftelijke informatie, maar hij moet ook altijd zelfstandig onderzoek doen. In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld in geval van onduidelijkheden of tegenstrijdigheden in de aangeleverde informatie, moet hij het standaard onderzoek uitbreiden.

Daarnaast houdt de notariële zorgplicht in dat een notaris zich moet opstellen als een onafhankelijk en onpartijdig ambtenaar. Dat betekent dat hij onderzoek moet doen naar de hoedanigheid van partijen en de achtergrond van transacties, actief na moet gaan of partijen volledig begrijpen wat de gevolgen zijn van hun plannen (de zogenaamde “Belehrungspflicht”) én moet beoordelen of die plannen ook daadwerkelijk haalbaar en uitvoerbaar zijn.

Kan worden vastgesteld dat een notaris in strijd heeft gehandeld met zijn zorgplicht? Dan moet hij de schade vergoeden die de opdrachtgever daardoor lijdt. Notarissen hebben hiervoor een beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Overigens komt niet alle schade automatisch voor vergoeding in aanmerking: het uitgangspunt is dat de notaris de opdrachtgever zodanig compenseert dat hij in dezelfde financiële positie komt als wanneer hij door een behoorlijk behandelend vakgenoot zou zijn geadviseerd, en op basis daarvan zou hebben gehandeld.

De beroepsaansprakelijkheid van notarissen tegenover derden

Het is onder omstandigheden ook mogelijk dat een notaris aansprakelijk is ten opzichte van een ander dan de opdrachtgever. Bijvoorbeeld als de notaris na het overlijden van een erflater diens woning passeert, terwijl hij weet dat de woning eerst aan de erfgenamen aangeboden had moeten worden. Of als de notaris meewerkt aan de wijziging van een testament van een bejaarde van wie hij weet dat hij of zij dement is, waardoor de erfgenamen worden gedupeerd. Of als hij meewerkt aan dubieuze vastgoedtransacties, waardoor kort na de transactie (bijvoorbeeld in een faillissement) crediteuren onvoldoende verhaalsmogelijkheden hebben. Ook deze derden kunnen de notaris aansprakelijk stellen. Niet op basis van de overeenkomst van opdracht, maar op grond van onrechtmatige daad.

Een voorbeeld uit de praktijk: notaris aansprakelijk voor schade

In een zaak die begin dit jaar speelde voor het hof Arnhem-Leeuwarden ging het om een omvangrijke lening (van ruim vier ton) van een vader aan een zoon. De notaris was op de hoogte van strubbelingen in de familie en de geestelijke situatie (dementie) van de vader. Desondanks wijzigde hij in de loop van de tijd de leningsconstructie een aantal maal, waarbij hij de vader niet (goed genoeg) op de hoogte bracht van de mogelijke consequenties van deze wijzigingen.

In de definitieve constructie liet de notaris na een hypotheekrecht te vestigen op de woning van de zoon, terwijl dit van tevoren wel was afgesproken. De lening werd niet terugbetaald en na enige tijd ging de zoon failliet. Vervolgens overleed de vader. De executeur van de nalatenschap stelde de notaris aansprakelijk, omdat hij zijn zorgplicht jegens de vader had geschonden, en vorderde het openstaande bedrag van de lening nu van de notaris. Het hof stelde de executeur in het gelijk. De notaris moest de schade – de gehele openstaande lening – vergoeden.

Een notaris aansprakelijk stellen

Heeft een notaris een beroepsfout gemaakt en lijdt u daardoor schade? Dan kunt u de notaris aansprakelijk stellen voor deze schade. Dat doet u in een civiele procedure.

U kunt ook een tuchtrechtelijke procedure starten. Vaak zal de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) dan gevraagd worden om te bemiddelen. Als dat niet lukt, kunt u een klacht tegen de notaris indienen bij de Kamer van Toezicht. In dat geval geldt een verjaringstermijn van drie jaar. U kunt ervoor kiezen de tuchtrechtelijke procedure af te wachten voordat u een civiele procedure start.

Vragen?

Heeft u vragen over dit onderwerp? Of wilt u zelf een notaris aansprakelijk stellen? Neemt u dan gerust contact  op met onze advocaten beroepsaansprakelijkheid.

Vanwege de complexiteit van de kwesties behandelen wij uw zaak enkel op basis van een vooraf overeengekomen uurtarief dan wel verzoeken wij uw rechtsbijstandsverzekeraar om te betalen als  u daarvoor verzekerd bent.