Alternatieve geschilbeslechting: mediation, arbitrage en bindend advies

Bij juridische conflicten wordt vaak direct gedacht aan een gang naar de rechter. Toch zijn er alternatieve vormen van geschilbeslechting die sneller, goedkoper en minder belastend kunnen zijn. De meest gebruikte methoden zijn mediation, arbitrage en bindend advies. Daarnaast wordt steeds vaker een combinatie van mediation en bindend advies toegepast. Wat houden deze vormen in en wat zijn de voor- en nadelen ten opzichte van een gerechtelijke procedure?

Mediation

Mediation is een bemiddelingsproces waarbij een onafhankelijke en neutrale mediator partijen helpt om gezamenlijk een oplossing voor het gerezen geschil te vinden of om afspraken te maken. De mediator neemt geen beslissing, maar begeleidt de onderhandelingen.

In geval van een echtscheiding is mediation te verkiezen boven een procedure waarbij de echtgenoten tegenover elkaar staan. Niet alleen met het oog op de belangen van de kinderen is mediation te verkiezen boven een procedure, maar ook omdat echtgenoten in de meeste gevallen achteraf beter kunnen terugkijken op een echtscheiding via mediation dan via een procedure (op tegenspraak).

Voordelen ten opzichte van een gerechtelijke procedure

✔ Sneller en vaak goedkoper dan een rechtszaak.

✔ Partijen houden zelf controle over de uitkomst.

✔ Bevordert de onderlinge relatie en communicatie.

✔ Partijen kunnen positiever terugkijken op de echtscheiding of andere geschillen, als zij met behulp van een mediator tot een oplossing zijn gekomen.

Nadelen

✖ Deelname is in principe vrijwillig, waardoor het proces kan vastlopen als een partij niet wil meewerken.
✖ Er is geen afdwingbare beslissing; als de mediation mislukt, is een juridische procedure alsnog nodig.

Arbitrage

Bij arbitrage wordt het geschil voorgelegd aan een of meerdere arbiters, die een bindende uitspraak doen. Arbitrage wordt vaak contractueel overeengekomen, met name in zakelijke geschillen.

Voordelen ten opzichte van een gerechtelijke procedure

✔ Arbiters hebben veelal specifieke deskundigheid over het onderwerp van het geschil.
✔ De procedure verloopt sneller en is minder formeel dan een rechtszaak.
✔ De uitspraak blijft in beginsel vertrouwelijk, wat reputatieschade kan voorkomen.

Nadelen

✖ Arbitrage kan duurder zijn dan een gerechtelijke procedure, omdat partijen de kosten van de arbiters zelf moeten dragen en deze vaak aanzienlijk zijn.

✖ Beperkte mogelijkheden om tegen de uitspraak in beroep te gaan.

Bindend advies

Bij bindend advies wordt een neutrale deskundige ingeschakeld om een beslissing te nemen over het geschil. Deze beslissing is bindend, tenzij partijen vooraf anders afspreken.

Voordelen ten opzichte van een gerechtelijke procedure

✔ Vaak sneller en goedkoper dan een rechtszaak.

✔ Flexibiliteit in de keuze van de deskundige, waardoor gespecialiseerde kennis kan worden benut.

✔ Minder formele en belastende procedure dan een rechtszaak.

Nadelen

✖ Beperkte mogelijkheden om de beslissing aan te vechten.

✖ Geschikt voor juridische en technische kwesties, maar minder voor complexe emotionele conflicten.

Combinatie van mediation en bindend advies

Een steeds vaker gebruikte aanpak is de combinatie van mediation en bindend advies. Dit proces begint met mediation, waarbij partijen samen proberen tot een oplossing te komen. Lukt dat niet volledig, dan kan een onafhankelijke derde – zoals de mediator zelf of een deskundige – een bindend advies geven over de resterende geschilpunten.

Voordelen van deze combinatie

✔ Stimuleert overleg en samenwerking, terwijl er toch een definitieve beslissing komt over openstaande punten.

✔ Voorkomt dat partijen alsnog naar de rechter moeten.

✔ Beperkt de kosten en duur van het proces.

Nadelen

✖ Partijen moeten vooraf bereid zijn om een bindend advies te accepteren.

✖ Als het mediationgedeelte niet goed verloopt, kan een juridische procedure alsnog nodig zijn.

Conclusie

Mediation, arbitrage en bindend advies zijn waardevolle alternatieven voor een gerechtelijke procedure. De keuze voor de juiste methode hangt af van de aard van het conflict en de bereidheid van partijen om samen naar een oplossing te zoeken. De combinatie van mediation en bindend advies biedt een flexibele en efficiënte manier om geschillen op te lossen zonder tussenkomst van de rechter. Wilt u weten welke optie in uw situatie het beste past? Neem dan contact op voor juridisch advies.

Ons kantoor heeft een familierechtmediator, die tevens familierechtadvocaat is. Zij heeft juridische kennis van alle onderwerpen waarover partijen afspraken moeten maken, zoals de zorgregeling en kinderalimentatie, partneralimentatie en verdeling.