Inscharen, uitscharen of knippen?

Blog

Na de invoering van de fosfaatrechten per 1 januari 2018, waarover mijn collega Stefan Jansen eerder een blog heeft geschreven, ontstaan de eerste discussies over fosfaatrechten.

Wat zijn fosfaatrechten?

Fosfaatrechten zijn productierechten en hebben een economische waarde. De marktprijs per kg fosfaat is € 200,-.

Omvang fosfaatrecht

De omvang van het fosfaatrecht komt overeen met het aantal melkkoeien dat op 2 juli 2015 op het bedrijf (geregistreerd) aanwezig was, vermenigvuldigd met de forfaitaire fosfaatnorm (artikel 21b lid 1artikel 23 lid 3 Meststoffenwet). De registratie vindt plaats volgens het Identificatie & Registratiesysteem (I&R) bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Inscharen en uitscharen

RVO legt uit op haar website wat onder inscharen en uitscharen wordt verstaan. Grazen dieren van een andere veehouder op uw grond, dan is sprake van inscharen. Uitscharen is het laten weiden van uw dieren op de grond van een ander.

1 april 2018

Tot 1 april 2018 heeft u bij RVO een verzoek om verhoging van het fosfaatrecht kunnen indienen. Dit omdat onder andere een uitzondering wordt gemaakt op de omvang van het fosfaatrecht, als kort gezegd sprake is van het uitscharen van uw vee. Kunt u aantonen dat u op 2 juli 2015 melkvee hebt uitgeschaard, dan kan het fosfaatrecht worden verhoogd. Dat volgt uit artikel 23 lid 5 Meststoffenwet. Het fosfaatrecht van de inschaarder, kan dan met diens instemming worden verlaagd.

Geschillen over de registratie

In geschillen over de registratie van de fosfaatrechten bij het inscharen en uitscharen, en de vraag aan wie de rechten dienen toe te komen, zijn enkele uitspraken gedaan. Daaruit kan het volgende worden afgeleid.

Uitspraken in kort geding

In vijf gepubliceerde zaken is in kort geding uitspraak gedaan over het inscharen en uitscharen van melkvee, en de toegekende fosfaatrechten. De landbouwer die het vee heeft uitgeschaard, vordert hierin een zogenoemde uitschaarverklaring van degene bij wie het vee is ingeschaard. Als die uitschaarverklaring is verkregen, dan kan conform artikel 23 lid 5 Meststoffenwet het fosfaatrecht van de uitschaarder worden verhoogd.

Daarnaast wordt in deze uitspraken aangevoerd dat degene aan wie het fosfaatrecht is toegekend, ongerechtvaardigd is verrijkt ten opzichte van de uitschaarder.

Relevante omstandigheden

Hoewel het vijf uitspraken in kort geding betreft in verschillende zaken, kunnen vier omstandigheden daaruit worden afgeleid die bij inscharen en uitscharen en de toekenning van het fosfaatrecht van belang lijken zijn.

1.Feitelijk houderschap op 2 juli 2015?

Wie is de feitelijk houder van de dieren op 2 juli 2015, dat is de vraag. Het is van ondergeschikt belang of de houder ook de eigenaar is. In het geval van uitgeschaarde dieren gaat het om de feitelijke houder van de dieren, wie feitelijk de dieren in zijn stal heeft ondergebracht, op zijn land weidde en de verzorging op zich heeft genomen. Dit volgt uit de uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland van 29 maart 2018;

2. Onthouden toestemming instemmingsverklaring onrechtmatig?

In kort geding zal aannemelijk moeten worden gemaakt dat het niet verlenen van instemming van de inschaarder op 2 juli 2015, aan de uitscharingsverklaring, onrechtmatig is ten opzichte van de landbouwer die het melkvee heeft uitgeschaard op die datum. Is onvoldoende aannemelijk dat in een bodemprocedure zal worden geoordeeld dat onrechtmatig is gehandeld, dan wordt de vordering in kort geding afgewezen, zo heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Overijssel overwogen op 20 april 2018.

3. Ongerechtvaardigde verrijking?

Omdat de fosfaatrechten zijn toegekend aan een landbouwer, is die rechthebbende tot die rechten en is de landbouwer niet ongerechtvaardigd verrijkt. De uitschaarder heeft de fosfaatrechten immers niet gehad en is daardoor niet verarmd, zodat niet is voldaan aan artikel 6:212 BW volgens de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland van 14 maart 2018.

4. Bedoeling van partijen?

De bedoeling van partijen, die bijvoorbeeld blijkt uit de uitleg van de tussen hen gesloten overeenkomsten, kan ertoe leiden dat de fosfaatrechten moeten worden verdeeld. De toekenning van de fosfaatrechten aan de inschaarder kan dan worden gecorrigeerd, aldus de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland van 29 maart 2018. De rechten worden verdeeld (een knip) en er vindt een correctie plaats.

Hoe verder?

De eerste uitspraken in kort geding laten vier omstandigheden zien die van belang kunnen zijn bij de toekenning van fosfaatrechten aan de inschaarder. Hoe een rechter in een bodemprocedure daarover gaat oordelen, dat moet nog blijken. Ook is niet bekend of, wanneer, en zo ja, hoe de Hoge Raad zich hierover zal uitlaten. Tot die tijd kunt u bij het inscharen of uitscharen van vee en de toekenning van fosfaatrechten op grond daarvan, rekening houden met de hiervoor genoemde omstandigheden.

Heeft u vragen over fosfaatrechten en over het inscharen en uitscharen? Neem dan contact met ons op.